“Türk kahvesiyle espresso yapabilen üstün bir yeteneksin” demişti İlknur kardeşine gülerek. “Nasıl oluyor anlamıyorum, yüz kere yapmana rağmen nasıl tutturamıyorsun şu kahveyi?”
Selin kahvesini
höpürdeterek cevaplamıştı “beğenmiyorsan içme ablacım, silah zoruyla mı
içiriyorum?” Sonra tek yudumda bitirdi kahvesini. “Valla ellerime sağlık,
herkes beceremez bunu, türk kahvesiyle espresso yapmışım kıymetimi bil.”
Komik bir espriydi bu
iki kardeşin arasında. Selin ısrarla kahve yapmayı öğrenmiyor, İlknur da
nedenini çözemediği bir şekilde her seferinde Selin’in acı kahvesini içiyordu.
Ta ki esprinin tadı, Ta ki o kahve, sadece kardeşler arasında gülüp geçilen bir
mesele olmaktan çıkıp, misafirlerin önüne gelene kadar.
Yıllar geçmişti,
yirmi üç yaşında bir genç kızdı artık Selin ve yaptığı yemekler, ikramladığı
içecekler, beğenilsin, insanları memnun etsin istiyordu. Sanki hayat birden
bire ciddileşmişti ve daha önce esprisini yaptığı konular, artık onu
beceriksiz hissettiriyordu. Peki ama defalarca kez yapmasına rağmen neydi
Selin’in bazı şeyleri bir türlü öğrenememe sebebi?
“Düşünmüyorsun çünkü”
Bu cümlenin hayatını
değiştiren bir cümle olacağını bilmiyordu ilk duyduğunda. Çok sevdiği bir üniversite hocasını ağırlarken kahve yapmak istemişti. Ve yine bol köpüksüz kahvesini
ikram ederken sormuştu, “yüzlerce kez yapmama rağmen neden gelişemiyorum ben bu
işte?” Elindeki kahve fincanını yanındaki sehpaya bırakırken cevap vermişti
hocası, “düşünmüyorsun çünkü…”
Evet doğruydu,
düşünmüyordu. Suya kahveyi atıp ocağa koyuyordu öylece. Her seferinde de ikram
ettiği kişiye göre ya kendisiyle dalga geçerek ya da mahcubiyetini bahanelerle
gidermeye çalışarak sunuyordu kahvesini. İyi ama, kahve yaparken ne düşünürdü
ki insan?
“Neden yapamadığını… Neyi yanlış yaptığını… Olumsuz sonuç almasına rağmen neyi doğru yaptığını…” dedi hocası. “Kahveyi küçümsersin, ömür boyu güzel bir kahve ikram etmeyebilirsin ve bu senin için çok büyük bir kayıp değildir belki. Ama ‘öğrenememek’ senin davranış kalıbın olursa, işte o zaman üzüldüğün bu beceriksizlik kaçınılmaz olur. Hem de hayatının birçok konusunda…
İşte biz buna “deneyimselleştirme” diyoruz…
Bir şeyi kaç kere
yaptığın değil, kaç kere düşünerek yaptığın önemli. Yaşantısını, yaptığı
hataları ya da doğruları, deneyime çevirmeden, nasıl öğrenebilir ki insan?
Nasıl dününe göre iyi olabilir? Her düşünmeden yaptığı işte aklına geliyordu
artık Selin’in, hocasının bu öğüdü. “Hocama ikram ettiğim lezzetsiz kahvem…
Üzücü bir anı ama ne güzel deneyimdi…” diye düşündü her andığında. Ve hocasının
cümlesini tekrar ederek;
“İşte buna deneyimselleştirme diyoruz…”
Basit ama ne önemli şey deneyimsellestirme. Başarısızlığımın içinde neyi doğru yaptım. Başardığım birseyde nerede hata vardı. Bunlara bakabilmek gerçekten kıymetli.
YanıtlaSilKahve deyip geçmemek lazım... Kahvenin hatırı kahvenin kendisinden değil, kahve içilirken edilen sohbetler ve o sohbetlerdeki buram buram dostluk kokan nasihatlerden gelir.. Teşekkür ederiz bu güzel yazı için...
YanıtlaSilTarih boyunca herkesin hayatını kolaylaştıran ve ileride de kolaylaştıracak o yöntem; deneyimselleştirme 🌿
YanıtlaSilHayat düşünerek yapılan doğru eğlemlerle güzelleşirse kahve neden güzelleşmesin ki?
YanıtlaSilDüşünmek...
YanıtlaSilHata tekrarının altında yatan anahtar kelime....
Hata yapıp öğrenmeyince insan kendini beceriksiz hissediyor.Bu da ümitsizliğe itiyor. Yazıyı okuyunca beceriksizlik etiketinden uzaklaştım daha gerçekçi bakmak iyi hissettirdi. Teşekkürler...
kötü kahve yapmanda sorun yok... kahve yapmayı öğrenmemende de sorun yok... öğrenememeyi bir davranış kalıbı haline getirmende sorun var... oysa öğrenmek de bir sanattır
YanıtlaSilBen nerede yanlış yaptım, neleri daha iyi yapabilirdim diye düşünüp sonuç değerlendirmesi yapmak… işte insana en büyük strateji 🌸
YanıtlaSilGerçekten de insanın düşünmeden yaptığı şeyler kayda geçmiyor sanki… Öylece boş boş yaşamışsın gitmiş gibi oluyor…
YanıtlaSilÜzerine mutlaka düşünmek gerekiyor ki deneyim çıkarılabilsin…
Düşünmek sebep sonuç ilişkisi kurabilmek çok kıymetli. İnsanın hatalarını azaltırken başarılarını da tekrar etmesini sağlıyor.
YanıtlaSilHata tekrarı yapmamanin en güzel anahtarı
YanıtlaSilDeneyim transferi
İnsan düşünerek yaptığı her eylemin sebeplerine odaklanır. Doğru ya da yanlış yaptığı davranışları fark edebilir.
YanıtlaSilYaptığın şeyi anlamazsan, hiç yapmamışsın gibi olur.
YanıtlaSilAynı hatayı tekrar etmek değil, aynı düşüncesizlikle tekrar etmek yorar insanı. 👏🏻👏🏻👏🏻👏🏻